Bảo tàng Hoa Cương là bảo tàng tư nhân đầu tiền ở Hà Tĩnh, tọa lạc tại xã Bình An, huyện Lộc Hà, hiện nay đang sở hữu bộ sưu tập tiền cổ Trung Quốc khá lớn với trên 44[1] loại tiền khác nhau được phân loại theo niên hiệu triều vua đúc tiền, chất liệu bằng đồng chất lượng khác nhau. Số tiền này phần lớn bị ô xy hóa, được sưu tầm từ nhiều địa phương khác nhau trên cả nước. Tiền hình tròn, đường kính trung bình 2,50cm, giữa đục lỗ vuông trung bình cạnh 0,55cm. Tiền hình tròn lỗ vuông có truyền thống đúc tiền từ thời Tần Thủy Hoàng được duy trì cho đến đời nhà Thanh, triều đại phong kiến cuối cùng của đất nước Trung Hoa. Bộ sưu tập tiền có các triều đại: Đường, Tống, Kim, Nguyên, Minh, Khởi nghĩa chống Minh và tiền nhà Thanh. Tiền có niên đại sớm nhất đó là đồng Khai Nguyên Thông Bảo (開元通寶) (713 – 741), đời vua Đường Huyền Tông. Đồng tiền niên đại muộn nhất là đồng Gia Khánh Thông Bảo (嘉慶通寶) (1796 – 1820), đời vua Thanh Nhân Tông.

Tiền nhà Tống chiếm phần lớn trong bộ sưu tập với 29 loại. Tiền nhà Đường có 03 loại. Tiền nhà Kim có 02 loại. Tiền nhà Nguyên có 01 loại. Tiền nhà Minh có 03 loại. Tiền quân khởi nghĩa chống Minh có 03 loại. Tiền nhà Thanh có 04 loại.

Thư pháp trên những đồng tiền của bộ sưu tập khá phong phú gồm có chân thư, triện thư, hành thư, lệ thư, trong đó chân thư chiếm phần lớn, sau đó mới đến hành thư, lệ thư và triện thư. Chân thư đẹp nhất có các đồng Đại Quan Thông Bảo (大觀通寶), Đại Trung Thông Bảo (大中通寶), Hồng Võ Thông Bảo (洪武通寶), Vĩnh Lạc Thông Bảo (永樂通寶). Nét chữ rõ ràng, thanh thoát, nổi bật. Hành thư đẹp nhất có các đồng Thiệu Thánh Nguyên Bảo (紹聖元寶), Thánh Tống Nguyên Bảo (聖宋元寶), Nguyên Phong Thông Bảo  (元豊通寶). Nét chữ thanh thoát, uyển chuyển, đậm nhạt khác nhau. Triện thư có đồng Đường Quốc Thông Bảo (唐國通寶), Cảnh Hựu Nguyên Bảo (景祐元寶).

Ngoài tiền Trung Quốc, Bảo tàng Hoa Cương hiện nay còn lưu giữ bộ sưu tập tiền cổ Việt Nam khá quý hiếm trong đó phải kể đến các đồng tiền thời Lê Sơ.

[1] Thống kê này tính đến tháng 12/2019.

Bảng thống kê tiền cổ Trung Quốc ở Bảo tàng Hoa Cương  

Trần Phi Công

Phó Giám đốc Bảo tàng Hà Tĩnh

Đt 0375037658