Sáng Từ 8h đến 12h
Chiều Từ 13h30 đến 17h
Tất cả các ngày trong tuần.
Trừ thứ 2 đầu tiên hàng tháng
Tiền tệ là một đối tượng quan trọng của việc nghiên cứu lịch sử. Thông qua việc nghiên cứu lịch sử tiền tệ, chúng ta có thể tìm hiểu nhiều vấn đề về chính trị, văn hóa, kinh tế, xã hội, giao lưu thương mại, công nghệ … của các thời kỳ lịch sử. “Tiền kim loại của các thời kỳ phong kiến Việt Nam xuất hiện từ năm 968 với đồng tiền Thái Bình Thông Bảo của vua Đinh Tiên Hoàng, nhà Đinh, là đồng tiền xưa nhất do người Việt phát hành. Đến năm một 1945, đời vua Bảo Đại, Bảo Đại Thông Bảo là đồng tiền kim loại cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam. Mặc dù tiền Việt nam có đúc nổi niên hiệu bằng chữ Hán, thể hiện niên đại đúc tiền của các đời vua Việt Nam được sử dụng, nhưng tiền Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Pháp vẫn lưu hành trên thị trường. Điều này chứng tỏ quá trình giao thương, buôn bán giữa người Việt với thế giới bên ngoài đã diễn ra từ lâu, đi liền với nó là sự phát triển kinh tế, nội thương, ngoại thương, truyền thống văn hóa, sự độc lập tự chủ của Việt Nam không những trên lĩnh vực kinh tế mà cả chính trị, ngoại giao… qua các chặng đường lịch sử từ ngàn năm lại nay. Đây là minh chứng phản ánh nhiều đời sống xã hội nước ta nói chung và Hà Tĩnh nói riêng.
Hiên nay, Bảo tàng Hà Tĩnh đang lưu giữ 19 bộ sưu tập tiền đúc bằng kim loại (đồng, kẽm) được nhân dân phát hiện và trong quá trình khảo sát khảo cổ học, sưu tầm các tài liệu, hiện vật trên địa bàn huyện Cẩm Xuyên, Thạch Hà, thành phố Hà Tĩnh, Kỳ Anh, Can Lộc, Lộc Hà, Đức Thọ, Nghi Xuân, Hương Khê, Vũ Quang…. (Bảng 1)
Bảng 1: Thống kê các sưu tập tiền đồng tại Bảo tàng Hà Tĩnh
TTT |
ĐỊA ĐIỂM PHÁT HIỆN |
NĂM PHÁT HIỆN |
SỐ LƯỢNG (Xu) |
GHI CHÚ |
11 |
Đồng Đẫm, xã Thiện Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh |
2004 |
27 |
Khai quật mộ song táng quan tài hình thuyền. |
22 |
Xã Vĩnh Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh |
2008 |
2.987 |
Làm ruộng phát hiện được hũ tiền đã bị đập vỡ. |
33 |
Xã Vĩnh Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh |
2010 |
22 |
Làm vường phát hiện một hũ nhỏ. |
44 |
Xã Cẩm Duệ, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh |
2008 |
3.538 |
Rà kim loại gần khu vực đền Trung chợ Vực phát hiện một chum gần 100kg bảo tàng chỉ sưu tầm được19kg |
55 |
Xã Cẩm Hòa, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh |
2009 |
728 |
Làm vườn phát hiện được 10kg. |
66 |
Xã Cẩm Yên, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh |
2005 |
2.545 |
Làm vườn phát hiện được 12kg. |
77 |
Xã Hương Xuân, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh |
2006 |
3.619 |
Làm vườn phát hiện được 37,4kg. |
88 |
Hải Khẩu, Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh |
2017 |
4.103 |
Làm mương phát hiện được 17kg |
99 |
Xã Kỳ Tây, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh |
2017 |
29 |
Làm vườn phát hiện được 15kg, bảo tàng chỉ sưu tầm được 29 đồng. |
110 |
Xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh |
2009 |
2.152 |
Đào móng làm nhà thờ phát hiện 2 hũ tiền gần 80kg, Bảo tàng tỉnh chỉ sưu tầm được 10kg. |
111 |
Xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh |
2015 |
20 |
Trong lúc làm vườn đào đưoqực 1 hũ16 kg, bảo tàng Hà Tĩnh sưu tầm được 20 đồng. |
112 |
Xã Thạch Tân, huyện Thạch Hà , tỉnh Hà Tĩnh |
2017 |
6kg |
Làm mương phát hiện được 6kg. |
113 |
Xã Thạch Tân, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh |
2018 |
1hũ |
Rà kim loại ở ruộng lúa phát hiện hũ tiền 27kg. |
114 |
Xã Việt Xuyên, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh |
2004 |
08 |
Đào mương gần khu vực nhà thờ họ Trần Sỹ phát hiện được chum tiền gần 100kg, Bảo tàng tỉnh chỉ sưu tầm được 8 đồng. |
115 |
Xã Thạch Bình, TP. Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh |
2005 |
117 |
Rà kim loại ở ruộng tại nền Linh Đình phát hiện 5 hũ chồng lên nhau (dưới 3 hũ, 2 hũ trên) ước tính 100kg. Bảo tàng tỉnh chỉ sưu tầm được 117 đồng. |
116 |
Xã Thạch Bình , TP. Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh |
2019 |
1,2kg |
Làm mương phát hiện được 1,2kg. |
117 |
Xã Ân Phú, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh |
2014 |
442 |
Rà kim loại phát hiện 4 hũ khoảng 100kg, Bảo tàng tỉnh sưu tầm được 2,5kg |
118 |
Xã Đức Lĩnh, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh |
2019 |
1kg |
Đào móng làm nhà phát hiện 3 hũ 122kg tiền xu, Bảo tàng tỉnh sưu tầm được 10kg |
119 |
Xã Hương Quang, huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh |
2017 |
1.857 |
Làm đường phát hiện được 1 hũ tiền 7,3kg |
Ngoài ra, trên địa bàn toàn tỉnh Hà Tĩnh, chúng tôi cũng đã tiếp nhận thông tin của khoảng 5-6 phát hiện tiền khác nữa, tuy nhiên đến nơi phát hiện, phần lớn các đồng tiền đều đã thất tán, hoặc chủ nhân các sưu tập chỉ cho chúng tôi tiếp cận mà không cho sưu tầm, công bố tư liệu.
Phần lớn tiền khi phát hiện được đều được đựng trong hũ đã bị ô xy hóa, trộn lẫn với đất, cát và bị người dân đập vỡ hũ (để kiểm tra đồ quý hiếm khác). Số tiền được phát tại các địa bàn nói trên đã được các chuyên gia về tiền cổ của Trường Đại học KHXH&NV (Đại học quốc gia Hà Nội), các nhà nghiên cứu về tiền cổ của các trường đại học đến từ Nhật Bản và cán bộ Bảo tàng Hà Tĩnh bước đầu nghiên cứu, chỉnh lý phân loại để xác đinh đời vua, niên hiệu, niên đại, xuất xứ, nguồn gốc...
Tiền Hồng Đức Thông Bảo phát hiện ở Hà Tĩnh
Trong các bộ sưu tập này đã chỉnh và phân loại được khoảng 132 loại thuộc các triều vua, niện hiệu, niên đại khác nhau của Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản. Tiền Trung Quốc có loại đúc từ Ngũ Đại Thập Quốc, thời Đường, Bắc Tống, Nam Tống, Kim, Nguyên, Minh, Thanh, tiền của nghĩa quân chống nhà Nguyên, Nhà Minh, trong đó tiền nhà Tống chiếm số lượng lớn, thứ đến là tiền nhà Đường.
Tiền Nhật Bản có mặt trong 5 bộ sưu tập lưu hành không những ở cửa khẩu mà có mặt ở những vùng núi xa biển như ở Vũ Quang, Hương Khê… với các loại tiền Khoan Vĩnh Thông Bảo và tiền mậu dịch Nagasaki Nguyên Phong Thông Bảo.
Tiền Việt Nam có tiền thời Tiền Lê, Lê Sơ, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn. Tiền Cảnh Hưng có số lượng nhiều và đủ hầu hết các loại.
Việc phát hiện đó cho thấy, mối quan hệ giao thương buôn bán của các triều đại phong kiến Việt Nam trên đất Hà Tĩnh với các vùng miền trong cả nước với người nước ngoài như Nhật Bản, Trung Quốc. Trong thời kỳ Lê – Nguyễn, Việt Nam có mối quan hệ ngoại giao với Trung Quốc và Nhật Bản rất phát triển và sự phát triển kinh tế hàng hóa là hệ quả tất yếu của sự phát triển lưu thông tiền tệ. Số lượng tiền cổ trên được lưu giữ, bảo quản lâu dài tại Bảo tàng tỉnh để tiếp tục phục vụ tham quan, nghiên cứu quá trình giao lưu kinh tế, văn hóa và mối giao thương buôn bán của các triều đại phong kiến Việt Nam trên vùng đất Hà Tĩnh giàu truyền thống văn hóa và lịch sử.
Như chúng tôi đã giới thiệu và đề cập các vấn đề về vùng đất và con người, đời sống vật chất và tinh thần, sự giao lưu thương mại giữa các vùng miền trong nước cùng các nước trong khu vực cũng như khắp năm châu đã để lại trên Hà Tĩnh những di sản còn sót lại là những đồng tiền bằng kim loại rất quý giá.