Đền Nhà Ông hay còn gọi là Uy Liệt linh từ, được xây dựng vào cuối thế kỷ XVII để thờ Tấn Quận công Đào Quang Huy – một danh tướng có công lớn trong việc bảo vệ đất nước và khai khẩn, lập làng tại vùng đất Hữu Bằng xưa. Ông là con trưởng của Đương Quận công Đại vương Đào Quang Nhiêu, người từng trấn thủ Nghệ An, kiêm châu Bố Chính. Từ thuở thiếu niên, Đào Quang Huy đã theo cha chinh chiến và lập nhiều chiến công tại các vùng Nam Đàn, Thạch Hà, Hương Sơn… Ông được phong tước Tấn Quận công, được vua ban quốc tính họ Trịnh với tên Trịnh Kỳ và trở thành phò mã khi kết duyên cùng Quận chúa Trịnh Thị Ngọc Lỗ.

Năm 1673, ông cùng gia quyến về định cư tại vùng Hữu Bằng khai khẩn đất hoang, lập làng, dựng xóm. Sau khi qua đời năm 1695, ông được nhiều triều vua Lê, Nguyễn sắc phong với các mỹ tự như: “Uy Liệt tôn thần” “Hách trạc linh thông”...và được Nhân dân tôn làm Thành hoàng làng.

Bên cạnh đó, đền Nhà Ông còn phối thờ Đào Linh Công (thuở nhỏ ông có tên là Đào Tạc), một thần đồng vùng Hương Sơn, từng đỗ giải Nguyên. Dù mất sớm, ông vẫn được tôn lập đền thờ làm Thành hoàng làng Yên Nghĩa và được vua 3 lần sắc phong, thờ phụng với danh hiệu: “Thượng, Thượng, Thượng đẳng tối linh tôn thần”. Trải qua hơn 300 năm, Đền Nhà Ông không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân Sơn Bằng xưa và các vùng lân cận. Di tích lưu giữ nhiều giá trị nghệ thuật tiêu biểu, đặc biệt là công trình Hạ điện do Thượng thư Đào Hữu Ích hưng công năm 1897. Hạ điện nổi bật với nghệ thuật chạm khắc tinh xảo hình long – phụng – tứ linh – tứ quý, thể hiện tay nghề tài hoa của các nghệ nhân mộc Hương Sơn xưa.

Với những giá trị lịch sử văn hoá của di tích đền Nhà Ông, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 1614/QĐ-UBND ngày 27/6/2025 xếp hạng đền Nhà Ông là di tích Lịch sử văn hóa cấp tỉnh./.

Nguồn: https://sovhttdl.hatinh.gov.vn/portal/pages/2025-09-07/Xa-Huong-Son-don-nhan-di-tich-lich-su-van-hoa-den--488169.aspx