Sáng ngày 4/9/2025, xã Hồng Lộc và con cháu trong dòng họ Phạm Bá ở thôn Trung Sơn tổ chức lễ đón nhận bằng di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh nhà thờ họ Phạm Bá. Dự lễ có lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh, chính quyền địa phương cùng nhân dân trong xã.

Lãnh đạo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch trao bằng xếp hạng di tích cho địa phương và dòng họ.

Theo tư liệu lưu giữ tại di tích, dòng họ Phạm Bá - Hồng Lộc có nguồn gốc từ dòng họ tiến sĩ Phạm Tứ Hư ở xã Nghĩa Lư, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương. Cuối  thế kỷ  XV, hậu duệ Phạm Tử Kiền vào đất Hoan Châu, xứ Nghệ An dạy học; con trai thứ 2 là Phạm Tử Chương sang Cương Gián – Nghi Xuân, Hà Tĩnh truyền dạy chữ nghĩa. Đến đời  Phạm Phúc Giản – con thứ hai của Phạm Tử Chương đã lập nghiệp ở làng Phù Lưu Thượng, mở lớp dạy học con em trong làng học chữ và trở thành thủy tổ họ Phạm Bá - Hồng Lộc. Đến nay, dòng họ đã  trải qua 22 đời với gần 800 đinh.

Trong lịch sử, họ Phạm Bá có nhiều người đỗ đạt, giữ chức vụ trong triều đình và địa phương, tiêu biểu như Phạm Kim hậu duệ (đời thứ 5) làm Tri huyện Hưng Nguyên (Nghệ An), Phạm Huy Giám (đời thứ 8) giữ chức quan Điển lại ở Viện Chiêm sự, Phạm Xuân Huyên ( đời thứ 8) vì lập nhiều chiến công trong quân đội của triều đình vua Lê - chúa Trịnh nên được thăng làm Kiệt trung tướng quân, Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ,  họ Phạm Bá có nhiều người tham gia chiến đấu, trong đó có 11 người đã anh dũng hy sinh. Nữ liệt sĩ Phạm Thị Dung (1919 -1930) – tấm gương kiên trung trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh.

Hiện nay, nhà thờ họ Phạm Bá còn lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật quý như 4 sắc phong, 3 cuốn gia phả và bài cúng chữ Hán, long ngai bài vị, trản văn, kiếm gỗ cổ và nhiều câu đối….Tiếp nối truyền thống hiếu học của cha ông, đến nay dòng họ  đã có 2 tiến sĩ, 26 thạc sĩ và 204 cử nhân đang công tác, cống hiến trên nhiều lĩnh vực. Đây là niền tự hào và cũng là minh chứng sinh động cho giá trị trường tồn của truyền thống hiếu học trong dòng họ.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học tiêu biểu, nhà thờ họ Phạm Bá được ban hành quyết định số 1614/QĐ-UNND  ngày 27/6/2025, xếp hạng  là di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.